ارزیابی سیستم فنی-اجتماعی پهپادهای شهری

سلام

در این پروژه مقرر است تا ارزیابی سیستم فنی-اجتماعی پهپادهای شهری به عنوان یکی از فناوری‌های جدید، پرکاربرد و در حال رشد دنیا صورت پذیرد. شمای کلی پروژه از قرار زیر است:

 

الف) تعریف مسئله و Scoping

پهپادها قبلاً در اختیار افراد حرفه‌ای و نظامی بودند تا اینکه برای استفاده‌های غیرنظامی و به اصطلاح شهری[۱] نیز  معرفی شدند. پهپادهای نظامی پهپادهای قدرتمندی با ویژگی‌های خاص بودند و برای اهداف مختلفی از جمله نظارت و جاسوسی، خرابکاری و سایر عملیات های نظامی استفاده می‌شدند. با این حال، پهپادهای شهری به جهت کاربرد وسیع آن‌ها و سرمایه گذاری شرکت های خصوصی سیر پیشرفتی متفاوتی را طی کرده و خدمات گسترده ای را ارائه می دهند. مقالات و مطالب مختلفی در حوزه پهپادهای نظامی نوشته شده لکن به جهت شرایط خاص ایران و همچنین مهجورماندن پهپادهای شهری در نظر است با ارزیابی این سیستم فنی اجتماعی به ارائه راهکار در این حوزه پرداخته شود.

به نظر می رسد مهمترین چالش بر سر راه پهپادهای شهری موضوعِ مرز افتراق میان پهپادهای شهری و نظامی است. پهپادهای شهری و نظامی در تکنولوژی ساخت مشابه یکدیگر بوده و پهپادهای کوتاه‌برد قابلیت استفادۀ  دوگانه دارند[۲]. پهپادی که به منظور شهری ساخته شده به راحتی قابلیت بکارگیری در حوزه های امنیتی از قبیل نظارت و جاسوسی و یا حتی انتقال مواد منفجره را داشته و همین موضوع منجر به ایجاد دغدغه در حوزۀ سیاست‌گذاری شده و عملاً نتیجۀ آن حذف صورت مسئله به جای حل آن شده‌است. البته قوانین دست و پاگیری در این حوزه در قالب یک شیوه نامه تحت عنوان «Remotely Piloted Aircraft Regulation» از جانب سازمان هواپیمایی کشوری در سال ۱۳۹۷ منتشر شده است که اولاً تعهد به مفاد آن الزام قانونی نداشته و از جانب سایر ارگان‌ها به صورت سلیقه ای بوده و ثانیاً از پیچیدگی و قابلیت تفسیرپذیری برخوردار است؛ به گونه ای که drone-laws ضمن برشماری شرایط استفاده از پهپاد در ایران نهایتاً توصیه به عدم همراه‌داشتن پهپاد به گردشگران خارجی می نماید[۳]:

وضعیت حقوقی فعلی ایران در مورد استفاده از پهپاد نامشخص است. با این حال، گزارش‌های متعددی از تجربه‌های منفی کاربران پهپاد منتشر شده است. در نتیجه، آوردن پهپاد به داخل کشور ایران توصیه نمی شود؛ مگر اینکه بتوانید اجازه بگیرید. در ایران دستگیری برای استفاده از دستگاه‌ها یا دوربین‌های مجهز به GPS می‌تواند خیلی سریع اتفاق بیفتد. وقتی با استفاده از فناوری مناسب وارد کشور می شوید، مقامات امنیتی ایران به سرعت شما را جاسوس فرض می کنند. در برخی موارد متهمان تا زمان صدور حکم دادگاه اجازه خروج از ایران را نداشته‌اند.

این در حالی است که برخی از کشورها قوانین کاملاً شفافی را در این حوزه وضع و اجرا کرده اند. برای مثال بررسی قوانین مصوبه در کشور آمریکا بیانگر  نقش  حمایتی در حوزۀ سیاست گذاری است. در سال ۲۰۱۶، رشد صنعت پهپادها در شرایطی شروع شد که اداره هوانوردی فدرال (FAA) صدها معافیت جدید را برای شرکت‌ها جهت استفاده از پهپادها در ایالات متحده اعطاء کرد. این معافیت‌ها شامل چندین مورد استفاده جدید در صنایع مختلف مانند بیمه، ساخت‌وساز و کشاورزی می‌شد که هر کدام طیف وسیعی از کاربردهای پهپادهای تجاری را نشان می‌دهند. FAA با تدوین یک چارچوب نظارتی با ثبت پهپادهای مصرفی خود به رشد بازار پهپادهای تجاری کمک کرد. اکنون، تولیدکنندگان پهپاد و تامین‌کنندگان فناوری تمام تلاش خود را می‌کنند تا در این موضوع سرمایه‌گذاری کنند و پهپادها را به یک صنعت تمام عیار تبدیل کنند. قوانین کشور آمریکا در سال ۲۰۲۳ بسیار صریح و با قابلیت پیاده‌سازی بوده و با لحاظ نمودن ملاحظات امنیتی، ضمن رفع دغدغه از رجال سیاسی منجر به نقش حمایتی در حوزۀ پهپادهای شهری شده است:

۱. You must fly your drone at or below 400 feet.

۲. All drones must be registered and should not weigh more than 55 pounds (۲۵ kg).

۳. Use B4UFLY Mobile App – the safety app from the FAA, which uses your GPS location to provide real-time information about airspace restrictions and other flying requirements.

۴. You must be aware of No Drone Zones.

۵. You must fly within the visual line of sight so that you or the observer can see the drone at all times.

۶. You must learn about airspace restrictions, especially around airports, so your drone does not endanger people or other aircraft.

۷. Drones can be flown without Remote ID equipment within FAA-Recognized Identification Areas (FRIAs).

البته لازم به تأکید است که پیاده سازی روشی مشابه با کشور آمریکا در ایران به دلایل فنی و اجتماعی عملاً امکان‌پذیر نبوده و در این وجیزه تلاش خواهد شد تا پس از ارزیابی این تکنولوژی نسبت به تجویز نسخه‌های سیاستی اقدام شود. آنچه مسلم است این است که وضعیت فعلی، چشم پوشی  از فرصت های اقتصادی و کاربردی در این حوزه برای عموم مردم، متخصصین و شرکت‌هایی با قابلیت فعالیت در این حوزه می باشد. بنابر جستجوهای اینترنتی و مصاحبه با دانشجویانِ حوزۀ هوافضا در حال حاضر شرکت های فعال در این حوزه در داخل کشور صرفاً به عنوان واردکنندگان پهپاد (محدود به پهپادهای سرگرمی) فعالیت داشته و هیچ گونه فعالیت تحقیق و توسعه در این حوزه وجود نداشته و شرکت های فعال نیز تماماً طرف قرارداد بخش‌های حاکمیتی و متمرکز بر پهپادهای نظامی می‌باشند.

بنابر آنچه اشاره رفت محدودۀ پروژۀ ارزیابی در حوزۀ پهپادهای شهری (به عنوان بخشی از تکنولوژی کلی پهپادها) در کشور ایران و صرفاً ارائۀ راهکار در حوزۀ قانونگذاری می باشد. همچنین برای تبیین اهمیت موضوع به اثرات اقتصادی و کاربردی (و نه اثرات فرهنگی، زیست بوم و…) پرداخته خواهد شد.

*************************

ب) توصیف و پیش بینی تکنولوژی

در فاز دوم پروژه ابتدا به توصیف تکنولوژی و سپس به پیش بینی آن براساس ابزارهای  در اختیار پرداخته خواهد شد. در حوزۀ توصیف نیز ابتدا به مزایا و کارکردهای آن و سپس به توصیف بخش‌های فنی آن اشاره می‌شود.

ب-۱) کاربردها و مزایای پهپادهای شهری

پهپادهای  شهری دارای کاربرد وسیعی در حوزه‌های حفاظت، حمل و نقل، کشاورزی، بازرسی زیرساخت ها، معدن، مخابرات، بیمه، رسانه و سرگرمی هستند. ذیلا به برخی از مزایای آن‌ها پرداخته خواهد شد[۴]:

  • آنها می توانند جان افراد را نجات دهند: پهپادهای غیرنظامی را می توان برای نجات جان افراد در بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله و …استفاده کرده و عملیات جستجو و نجات را از طریق آن‌ها پیگیری کرد.
  • آنها می توانند از اجرای قانون حمایت کنند: آژانس های مجری قانون می توانند از پهپادهای غیرنظامی برای حفظ نظم و قانون برای نظارت استفاده کنند.
  • آنها می توانند در تعمیر و نگهداری زیرساخت کمک کنند: پیمانکاران از پهپادهای غیرنظامی برای نگهداری زیرساخت ها مانند پل ها (در مکان هایی که انسان ممکن است به آن دسترسی نداشته باشد) استفاده می‌نمایند.
  • آنها می توانند مدیریت کشاورزی را ساده کنند: متخصصان بخش کشاورزی از پهپادهای غیرنظامی برای نظارت بر رشد و مدیریت محصولات در مناطق وسیع زمین استفاده می‌کنند.
  • آنها ارزان هستند: خرید پهپادهای غیرنظامی در مقایسه با پهپادهای نظامی ارزان تر است. این به این دلیل است که آنها از مواد ارزان تری ساخته شده اند و ویژگی های پیشرفته تری دارند.
  • آنها دقت را امکان پذیر می کنند: پهپادها با رایانه کار می کنند. به این معنی که دقیق تر هستند و امکان هدف گیری و دقت بهتری را نسبت به انسان ها دارند.
  • آنها به راحتی قابل استقرار هستند: پهپادهای غیرنظامی به راحتی قابل استقرار هستند زیرا وزن سبک و اندازه کوچکی دارند.
  • آنها کم خطر هستند: پهپادهای غیرنظامی خطر بسیار کمتری برای جمعیت و محیط زیست دارند زیرا می توانند کمتر از هواپیماها پرواز کنند.
  • آنها می توانند ساعت های طولانی کار کنند: پهپادها ماشین هایی هستند که می توانند تا زمانی که انرژی دارند کار کنند و این بدان معنی است که آنها می توانند ساعت های بسیار طولانی بدون خستگی کار کنند.
  • یادگیری و خلبانی آسان: برای هدایت آنها به درک پیچیده ای از ماشین ها نیاز نیست. یادگیری آنها آسان است و رابط های ساده تری برای خلبانی دارند.
  • می توانند در محیط های کنترل شده پرواز کنند: پهپادهای غیرنظامی از نظر اندازه کوچکتر هستند و به حالت های عملیاتی پیچیده نیاز ندارند. بنابراین آنها را می توان در محیط های کنترل شده کوچکتر، پرواز داد.

 

ب-۲) بررسی بخش های فناورانه

در بررسی  بعدی به بخش‌های تکنولوژی اصلی و چالشی در حوزۀ پهپاد پرداخته می شود:

  • باتری: دارای رابطۀ مستقیم با زمان مدت پرواز و وزن قابل حمل می باشد.
  • کنترل: یا از طریق وایرلس بوده و ارتباط‌گیری به صورت مستقیم بوده و یا از طریق GPS و کنترل از راه دور خواهد بود.
  • وزن و حجم: بخشی از قوانین بر اساس این دو پارامتر نوشته شده و بنابر کاربرد پهپادها تمایل به کوچک‌سازی یا سبک‌سازی می‌تواند متفاوت باشد.
  • برد و سرعت: این مورد از پارامترهای حیاتی و کاربردی پهپادها می باشند.

 

ب-۳) پیش بینی  تکنولوژی

در ادامه تلاش خواهد شد تا پیش‌بینی تکنولوژی از طریق ابزارهای دراختیار شامل «میزان تقاضای بازار»، «سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه»، «مقایسه فناوری جدید با فناوری‌های قدیمی و رقیب» و «میزان جستجو» بررسی شود. البته برای پیش‌بینی دقیق‌تر سایر روش‌ها نظیر دلفی، سری زمانی و سیستم داینامیک توصیه می‌شود.

تقاضای جهانی برای پهپادهای شهری، در چند سال گذشته به دلیل استفاده از آنها در صنایع مختلف مانند کشاورزی، ساخت و ساز، لجستیک و نقشه برداری به طور پیوسته در حال افزایش بوده است. علاوه بر این، محبوبیت روزافزون استفاده از پهپادهای تفریحی و پیشرفت در فناوری نیز به افزایش تقاضا کمک کرده است.

بر اساس گزارش [۵]Markets and Markets، پیش‌بینی می‌شود که اندازه بازار جهانی هواپیماهای بدون سرنشین تا سال ۲۰۲۶ به ۴۰.۷۰۰ میلیون دلار برسد که یعنی رشد سالانه ای برابر با ۲۳.۰۸ درصد از سال ۲۰۲۱. همین نرخ در حوزه فتوگرامتری از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۱ برابر با ۱۴% می باشد.

همچنین Goldman Sachs[۶] ارزش کل بازار پهپادها را ۱۰۰ میلیارد دلار پیش‌بینی می‌کند که این تقاضای رو به رشد منجر به پشتیبانی از بخش‌های تجاری و دولت می‌شود.

در حوزۀ تحقیق و توسعه نیز پیش بینی می شود هزینه تحقیق و توسعه از ۳.۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ به ۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۹ افزایش یابد. همچنین در میان آژانس های دولتی، بزرگترین بودجه تحقیق و توسعه(برابر با ۳.۳ میلیون دلار) برای فتوگرامتری توسط سازمان زمین شناسی ایالات متحده گزارش شده است.

نمودارهای ذیل نیز بیانگر میزان جستجوهای انجام شده در این حوزه است:

 

 

روش دیگر مقایسه فناوری جدید با فناوری‌های قدیمی و رقیب می‌باشد. در جدول زیر سه تکنولوژی ماهواره، هواپیما و پهپاد بر اساس بررسیِ Matese و همکاران در سال ۲۰۱۵ ارائه می‌شود:

مقایسۀ ویژگی‌های پلتفرم برای سیستم‌های مختلف سنجش از راه دور

++ مطلوب،  + خوب، | متوسط، – ضعیف

ماهواره

هواپیما

پهپاد

مأموریت ها

دامنه و وسعت

++

+

انعطاف پذیری

+

++

تحمل و مقاومت

++

++

وابستگی پوشش ابر

++

++

قابلیت اطمینان

++

+

|

پردازش

ظرفیت ترابری

++

+

|

وضوح

|

+

++

دقت

|

+

++

موزاییک و تلاش ژئوکدینگ

++

|

زمان پردازش

+

+

|

*************************

ج)توصیف و پیش بینی جامعه

پس از توصیف و پیش‌بینی تکنولوژی، توصیف و پیش‌بینی جامعه برای ارزیابی ضرورت خواهد داشت.

ج-۱) تحلیل جامعه از طریق STEEP

در گام نخست برای توصیف جامعه از روش STEEP[۷]  استفاده شده است. در استیپ ۴۰ زیر مولفه احصاء شده است که در ادامه به آن اشاره خواهد شد:

الف) اجتماعی: تعداد نیروی کار، سطح سلامت، هزینه سوخت، فیلمبرداری و عکاسی، امنیت نیروی انسانی، تامین امنیت ملی، مدیریت بحران، امداد و نجات، حریم خصوصی و از بین رفتن برخی از مشاغل

ب) تکنولوژی: دیجیتالی شدن، برد بالا، زاویه دید، دقت بالا در خروجی کار، اینترنت چیزها و هوش مصنوعی

ج) اقتصادی: محدودیت های مالیاتی، تعرفه های گمرکی، تحریم، تورم، شرکت های دانش بنیان، اشتغال، کسب و کارهای کوچک، کسب و کار های سنتی و شرکت های خدماتی

د) سیاسی: انحصاری سازی توسط دولت، سیاست های امنیتی، محدودیت های قانونی، قانونگذاری، تعرفه های گمرکی، جایگزینی واردات، امکان خرابکاری و از کار انداختن سیستم های دفاعی

ه) محیط زیست: آلودگی هوا، تغییر جوی، تغییر اقلیم محیط زیست، آفت زدایی، بیابان زدایی، توجه مردم به محیط زیست، حمل و نقل پاک

ج-۲) ترسیم سیستم تحویل فناوری

در گام بعدی به TDS پرداخته شده است. سیستم تحویل فناوری (TDS)، توسعه یک فناوری را به عنوان سیستمی توصیف می‌کند که فراتر از جنبه‌های فناوری گسترش یافته و دارای سیستم‌های نهادی و اجتماعیِ تأثیرگذار در فناوری است. در TDS سه مولفۀ «محیط بیرونی»، «آرنا یا عرصه» و «سیستم» به تفکیک و اثر آن‌ها بریکدیگر ترسیم می‌شود. در این پروژه برای احصاء هر زیرمولفه از دسته‌بندیِ پیشنهاد‌شده در روش استیپ (برگرفته از گام قبلی) استفاده شده و سپس برخی از آن‌ها در محیط بیرونی، برخی در عرصه و برخی در بخش سیستم جانمایی شده‌است. براساس موارد مطروحه نمودار TDS به شکل زیر خواهد بود. تحلیل نمودار در بخش انتهایی صورت خواهد پذیرفت.

 

پس از بررسی TDS و تأثیر کنشگران بر یکدیگر برای سناریو نویسی نیاز است تا «عدم قطعیت» و «اهمیت» هر کدام از مولفه های استیپ، مشخص شود.

 

سپس نقاط را روی نمودار قرار داده و ربع بالا-راست را برای سناریونویسی بر می‌گزینیم. براساس نمودار زیر سه متغیر اصلی با شرایط عدم قطعیت و اهمیت بالا باقی می‌مانند: حریم خصوصی، کسب‌وکارهای سنتی و حمل و نقل پاک

 

ج-۳) سناریو نویسی

با توجه به حضور سه پارامتر در سناریو نویسی ۸ حالت مختلف محتمل است که پس از حالت بندی به هر سناریو یک نام اختصاص یافته است:

 

  • سناریوی اول-برج عاج:  درست است که حریم خصوصی مخصوصا در دهۀ اخیر به عنوان یکی از نیروهای پیشران قوی، صنایع و شرکت های مختلف را تحت الشعاع قرار داده است اما به خودی خود هویت مستقلی نداشته و در قالب پیوست های فناوری قابل لحاظ است. قرار بود پهپادها منجر به رشد اقتصادی و بهره وری در حوزه کاربرد شوند؛ با توجه به اینکه نقش کسب و کارهای سنتی در کشور ایران نقشی مهم و پررنگ دارد؛  اگر پیشرفت در حوزۀ پهپادهای شهری به بهای از دست رفتن کسب و کارهای سنتی شود، مسلماً مشکلات اجتماعی گسترده ای به همراه خواهد داشت. در چنین شرایطی باید چاره ای تدبیر شود تا کسب و کارهای سنتی به جای تخریب، تغییر شکل داده و بتوان از همان ظرفیت نیروی انسانی به شکل بهینه و متناسب با تکنولوژی جدید بهره برداری نمود.
  • سناریوی دوم- تهران: تحقق حریم خصوصی و حفظ یا تغییر شکل کسب و کارهای سنتی جنبۀ خصوصی داشته و احتمالا با استقبال مواجه خواهد شد(به خصوص آنکه در چنین شرایطی کسب و کارها به دلیل بهره برداری از مزایای پهپادها به رشد اقتصادی خواهند رسید)، اما موضوع محیط زیست یک مسئله عمومی بوده و شاید در تضاد با منافع شخصی باشد. این حوزه نیاز به قانونگذاری در راستای حفظ زیست بوم داشته و فناوری نیز می بایست به سمت سوخت پاک و… پیش رود.
  • سناریوی سوم- مریخ: مشابه سناریوی اول بوده و نقش  حفظ کسب و کارهای سنتی در ایران بسیار پر اهمیت‌تر از دو مولفۀ دیگر است.
  • سناریوی چهارم- رستگاری در شاوشنک: مسلماً تحقق این سناریو بیشترین آورده را داشته و موفقیت‌ترین حالت است اما سرمایه گذاری بر آن حداقل در استراتژی‌هایی نظیر Robust Planning توصیه نمی‌شود. علی رغم رشد این فناوری در برخی از کشورها اما هنوز موضوع حریم خصوصی دغدغه‌ای است که راه حل قطعی با قابلیت پیاده سازی برای آن معرفی نشده است.
  • سناریوی پنجم-مزرعه حیوانات: این سناریو دارای نقاط مشترکی با دو مورد از سناریوهای قبلی است.
  • سناریوی ششم-۱۹۸۴: اگر چه که در کوتاه مدت ممکن است تحقق چنین امری با استقبال کسب و کارها مواجه شود اما در دراز مدت عارضه های اجتماعی جدی به خصوص در حوزۀ حریم خصوصی به همراه خواهد داشت. سیاست گذاری می بایست از مرحله طراحی تا ساخت و بهره برداری به گونه ای باشد که آسیب‌های این حوزه را به حداقل برساند.
  • سناریوی هفتم- آکواریوم: فضای فرهنگی کشور ایران فضایی نیست که در دراز مدت چنین موضوعی را بر بتابد و راه کار مشابه سناریوی ششم خواهد بود. نقض حریم شخصی در ایران می تواند باعث سست‌شدن بنیان‌های نهادی نظیر خانواده شود و موضوع مهمی بوده که اتفاقا اهمیت آن نسبت به کشورهای غربی بسیار بیشتر است.
  • سناریوی هشتم-جفت پوچ: تمام معضلات مطروحه در این سناریو گریبانگیر کشور و مردم خواهد شد. بررسی روندهای جهانی می تواند هشداری باشد برای جلوگیری از حرکت به سمت این مسیر.

*************************

د) شناسایی، ارزیابی، برآورد اثرات متقابل

در این بخش مهمترین اثرات ناشی از فناوری پهپاد بر جامعه و بالعکس لیست خواهد شد. دستۀ اول شامل مواردی است که تشویق‌کنندۀ تکنولوژی بوده و دستۀ دوم نقش مقابله‌ای دارند.

اثرات مثبت:

  • سختی برخی از کارها مثل کشاورزی یا معدن باعث استقبال از پهپادها خواهد شد.
  • حضور پهپادهای شهری باعث افزایش بهره وری و کارآیی در مشاغل درگیر می شود.
  • برخی امور بدون پرنده ها غیر ممکن است و از طرفی هزینه های هواپیما و… باعث عدم توجه به این حوزه ها شده که در صورت حضور پهپادها از آن استفاده خواهد شد.
  • برخی از مشاغل نظیر کشاورزی  تقویت می شوند.
  • بعضی از مشاغل از حالت شغل به حالت دستیار دیجیتال تبدیل خواهد شد. مثل صنعت فیلمبرداری

اثرات منفی:

  • اشتغال زایی تحت الشعاع قرار می گیرد.
  • احتمالا نقض حریم خصوصی اتفاق خواهد افتاد.
  • روی آوری به تکنولوژی می تواند اثرات مخرب زیست محیطی داشته باشد.
  • ریزپرنده ها می توانند مخاطرات امنیتی نظامی ایجاد کنند که به همین جهت سیاست های انقباضی از طرف دولت ها را شاهد خواهیم بود.
  • در شرایطی که در سایر کشورها استفاده از پهپادها رونق پیدا نماید، عدم توسعه یافتگی در این حوزه می تواند قیمت تمام شده را بالا برده و کسب و کارهای سنتی در ایران را زمین بزند.

*************************

ه) تحلیل گزینه های سیاستی

برخی از فناوری‌های دارای اثرات و تبعات منفی و جدی در سطح اجتماع بوده و این اثرات می تواند در سرنوشت و پذیرش یک فناوری نقش جدی داشته باشد. ارزیابی انجام‌شده در خصوص پهپادها، چنین سطحی از اثرات را نشان نداده و به نظر می رسد مشکلات آن قابل تدبیر و سیاست گذاری باشد.

در حال حاضر کشور ایران در حوزه تکنولوژی ساخت پهپاد در سطح مطلوبی قرار داشته و این موضوع در حوزۀ نظامی به  شکلی است که در حال حاضر صادرات این فناوری به کشورهایی نظیر روسیه منجر به طرح نام ایران در عرصۀ جهانی شده‌است. فارغ از اینکه پرداختن به موضوع ایران به جهت پروپاگاندا و جوسازی علیه ایران و حتی بنابر نظری طراحی طرف روسی با اهداف مشخص بوده یا خیر؛ قدر مسلم آن است که در حال حاضر ایران یکی از تولیدکنندگان این فناوری بوده و از اعتبار بین المللی در این حوزه برخوردار است؛ از لحاظ فنی نیز مهندسی معکوس پهپادهای آمریکایی، سابقۀ طولانی مدت فعالیت در این حوزه (از زمان جنگ تحمیلی)، سرمایه‌گذاری بسیار بالا در حوزۀ تحقیق و توسعه با اهداف نظامی و… منجر به توانمندی طرف ایرانی شده است.  همانگونه که گفته شد پلتفرم تولید پهپادهای نظامی و شهری شباهت بالایی با یکدیگر داشته و  لذا ورود جدی ایران به صنعت پهپادهای شهری می‌تواند منتج به مزیت رقابتی و کسب سود بالا برای ایران شود.

در حوزۀ داخل کشور نیز کاربردهایی که پیشتر به آن‌ها اشاره شد همگی از جذابیت‌های ورود به این عرصه بوده و برخلاف بسیاری از فناوری‌ها نقش کشور می‌تواند در قالب تولیدکنندۀ (و نه مصرف کنندۀ) فناوری مطرح باشد. لذا پیشنهاد قطعی این نوشتار ورود به بازار داغ، جدید و پرکاربرد پهپادهای شهری است.

در حال حاضر مهمترین مشکل، مباحث امنیتی و عدم توانمندی در ایجاد افتراق میان این دو دسته پهپاد می‌باشد. از طرفی قوانین سخت و دست و پاگیر نقش مقابله ای در این حوزه را داشته و شرکت های فناورانه نیز نگرانی‌های جدی برای ورود به این بازار را دارند. همانگونه که پیشتر اشاره رفت شرکت های فعال در این حوزه یا وارد کنندۀ پهپادهای تفریحی بوده یا اندک شرکت های تولیدی نیز وابسته یا همکار با مراکز حاکمیتی و نظامی هستند. از طرفی علی رغم محدودیت های جدی در این حوزه کماکان استفادۀ غیرقانونی از پهپادها غیرقابل رصد بوده و در سال های اخیر نیز شائبه هایی از حملات خرابکارانه علیه کشور در رسانه ها منتشر شده است. لذا شرایط فعلی نیز تأثیر کاملی در واکسینه سازی کشور علیه مشکلات امنیتی نداشته است. لذا به جای محدودسازی حوزۀ داخل پیشنهاد می شود با اتخاذ سیاست‌های انقباضی از این صنعت حمایت شود. چند مورد از راهکارهای پیشنهادی در ادامه معرفی می شود:

  • تأسیس یک سامانه اینترنتی برای ثبت و رجیستر تمام پهپادهای شهری با قابلیت رصد در لحظه
  • قراردادن چیپ‌های مخابراتی نظیر GPS در هر پهپاد برای رصد در لحظۀ پهپادهای فعال در ایران
  • پیاده سازی پلتفرمی برای جلوگیری خودکار از حضور پهپادها در مناطق پرواز ممنوع نظیر مراکز نظامی، فرودگاه ها و…
  • تقلید از سیاست های جهانی در خصوص ویژگی‌هایی نظیر وزن، اندازه، ارتفاع پرواز و…
  • وضع قوانین سخت گیرانه در صورت نقض حریم شخصی و ورود غیرقانونی به منازل و …
  • انتشار یافته ها و سرریزهای علمی در حوزه های نظامی برای بهره برداری در حوزه های شهری (که البته ملاحظات خاص در مورد آن دیده خواهد شد.)
  • حمایت از شرکت های تحقیقاتی فعال در این حوزه ذیل عنوان شرکت های دانش بنیان
  • وضع قوانین حمایتی برای صادرات کالا به خارج از کشور
  • سرمایه گذاری از جانب دولت برای تحقیق و توسعه در پهپادهای شهری غیر تفریحی نظیر امدادرسان، کشاورزی و…

 


[۱] Civilian Drones

[۲] Dual use

[۳] https://drone-laws.com/drone-laws-in-iran

[۴] https://grinddrone.com/info/pros-cons-civilian-drones

[۵] https://www.marketsandmarkets.com/Market-Reports/drone-services-market-80726041.html

[۶] https://www.prnewswire.com/news-releases/global-commercial-drone-market-expected-to-exceed-8-5-billion-by-2027–301234242.html

[۷] Social, Technological, Economic, Environmental, and Political

نویسنده و ارزیاب: تمدن

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟
نظری بدهید!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *